اولین شهر جهان

"شهر سوخته" در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان واقع شده و پنج هزار سال قدمت دارد. این شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند. 

در اولین فصل کاوش در شهر سوخته کوچه ها و خانه های منظم، لوله کشی آب و فاضلاب با لوله های سفالی پیدا شد که نشان دهنده وجود برنامه ریزی شهری در این شهر است.
موردی هم از یک نمونه جراحی مغز در پنج هزار سال قبل در شهر سوخته دیده شده است.

مطالب بیشتر

اولین جراحی مغزجهان درشهرسوخته

مطالب بیشتر

اولین انیمیشن جهان در شهرسوخته 

مطالب بیشتر

اولین چشم مصنوعی جهان درشهرسوخته 

مطالب بیشتر

فیلسوف شرق

اگر کسى خود را نفریبد، فریب دیگران را هم نمى خورَد. 

* فیلسوف شرق *

اولین جراحی مغز جهان در شهر سوخته زابل

در کاوش‌های شهر سوخته در سیستان جمجمه‌ای کشف شد که نشان می‌داد پزشکان آنجا در 5000 

سال پیش عمل جراحی می‌کرده‌اند. 

آن‌طورکه در شاهنامه آمده رستم - پهلوان باستانی ایران- که اهل همان منطقه بوده با روشی پیشرفته 

به دنیا آمده که امروزه در جهان به سزارین مشهور است .

ایسکانیوز ـ مطالعات و تحقیقات علمی و پزشکی بر روی جمجمه‌ای کشف شده در شهری سوخته در

فاصله 55 کیلومتری شهرستان زابل، نشان می‌دهد که اولین جراحی مغز در ایران، حدود 4 هزار و 800 

سال پیش انجام شده است. 

به گزارش سرویس علمی ـ پژوهشی ایسکانیوز، این جمجمه جراحی شده متعلق به دختر 13 یا 14 ساله 

و قبلا به بیماری هیدروسفالی بوده و پزشکان آن دوره با انجام عمل جراحی موفقیت آمیزی بخشی از 

استخوان پارتیال (استخوان آهیانه) راست وی را برداشته و فشار درون مغز را کاهش داده بودند. این فرد

حداقل تا 6 ماه پس از عمل جراحی در قید حیات بوده است. این جمجمه حجم و مرکز بزرگی دارد ولی از 

نظر ارتفاع عادی است.

اولین چشم مصنوعی جهان 4800 سال قبل در ایران

برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی متعلق به ۴۸۰۰ سال پیش کشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی ۲۵ تا ۳۰ساله بوده که در یکی از گور های شهر سوخته مدفون شده بوده است.جمجمه زن صاحب چشم مصنوعی شهر سوخته چشم مصنوعی روی جمجمه او دیده می‏شود.

چشم مصنوعی یافت شده در چشم چپ او کار گذاشته شده و با وجود گذشت زمان نزدیک به ۴۵۰۰ سال از ساخته شدن آن هنوز سالم است.جنس این چشم مصنوعی یافت شده هنوز بطور کامل مشخص نشده است اما به نظر می رسد در ساخت آن از قیر طبیعی مخلوط به نوعی چربی جانوری استفاده شده است.در روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌‌های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی‌متری طراحی شده‌اند. مردمک این چشم در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی که تقریباً یک لوزی را تشکیل می‌دهند در پیرامون مردمک دیده می‌شود.سرپرست گروه باستان شناسی شهرسوخته سید منصور سید سجادی  :برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد . مطالعات اولیهنشان داده اند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره ۶۷۰۵ مصنوعی بوده است . همین مطالعات نشان می دهند که زیر طاق ابروی زن مذکور آثار آبسه دیده می شود. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بوده است آثارارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهوداست . جنس و ماده ای که چشم مذکور با آن ساخته شده است هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شده است اما به نظر می رسد که چشم مزبور از جنس قیر طبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شده است ساخته شده است . در روی این چشم مصنوعی ریز ترین مویرگهای داخل کره چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متر طراحی شده اند مردمک چشم در وسط طراحی شده و جز از آن تعدادی خطوط موازی که  تقریباً یک لوزی را تشکیل می دهدند درپیرامون مردمک دیده می شود از دو سوراخ جانبی واقع در دو سوی این چشم مصنوعی جهت نگهداری و اتصال آن به حدقه چشم استفاده می شده است . بررسی های انسان شناسانه نشانداده که به احتمال بسیار زیاد زن مزبور دارای سنی بین ۲۵ تا ۳۰ سال بوده و دو رگه (سیاه و سفید) بوده است . اشیاء پیدا شده در این قبر دو قسمتی عبارت بوده اند از ظرفهای سفالی ، مهرهای تزیینی ، یک کیسه جرمی و یک آینه مفرقی . قدمت این قبر و چشم مصنوعی به حدود ۲۸۰۰ سال بیش ازمیلاد و ۴۸۰۰ سال پیش از این می رسد . مطالعه جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر در این مورد چشم و اسکلت ادامه دارد.

سرود آتشکده کرکوی سیستان

 

سرود آتشکده کرکویه (آتشکده ای واقع در بخش میانکنی سیستان) از قدیمیترین وزیباترین اشعار شش هجایی اواخر دوره ساسانی و اوایل عهد اسلامی در لهجه محلی سیتان است که با توجه به یکی از روایات کهن حماسی بوجود آمده است.

سرود آتشکده کرکویه یکی از زیباترین سرودهای مذهبی زرتشتیان است که آنرا هنگام روشن نمودن آتشگاه های خود به آواز بلند میخواندند تا مراسم دینی مزدیستان را هر چه باشکوهتر انجام داده باشند بنای این آتشکده چنانکه  از روایات تاریخ سیستان بر می آید در جای معبد گرشاسب سر سلسله پهلوانان افسانه ای سیستان بدست کیخسرو پادشاه معروف دودمان کیانی گذاشته شده و گویند آتش این آتشکده هوش گرشاسب است و آن این سرود است

 

سرود آتشکده کرکوی سیستان

(اواخر دوره ساسانی)

فُرخُتَه باذا، روش

خنیده گرشسب، هوش

همی پُراست، از جوش

انوش کُن می، انوش

دوست بذ آگوش

به آفرین نه، گوش

همیشه نیکی، کوش

که دی گذشت و ، دوش

..............................

افروخته بادا روشنائی

تابنده بادا هوش گرشاسب

از جوش رسته است

نوش کن می را، نوش

یار در آغوش گیر

به نیکی و آفرین گوش بدار 

تا میتوانی نیکی کن

که پلشتی ها نابود شدنی اند .

آتشکده کرکویه یا کرکوشاه , گنبدرستم

آتشکده کرکویه:

این اثر بقایای یک آتشکده و شهر  از دوره ساسانی است که در روستای کرکویه در فاصله 25 کیلومتری زابل قرار گرفته است. براساس مدارک موجود از آتش این آتشکده که همواره روشن بوده و در بین زرتشتیان قداست خاصی داشته است برای روشن کردن آتش در سایر آتشکده ها استفاده می کردند. احترام بسیاری مردمان این شهر برای این آتشکده قائل هستند و به گنبد رستم نیز مشهور بوده است . این آتشکده تا قرن 17 هجری که قزوینی آن را وصف کرده است بسیار خرم و زیبا بوده است ساخت آن به روزگار کیخسرو باز میگردد که بسیار کهن است . دو شاخ بزرگ گاو داخل آن قرار داشته است و در وسط آنها آتشگاه قرار داشته است. بنای این اثر منحصر به فرد که را که دارای اتاقی با گچبری زیبا میباشد به دست گرشاسپ ذکر می کنند که به نقل از شاهنامه نبرد سیاوش با بهمن در این مکان رخ داده است.

مطالب بیشتر

قلعه رستم

قلعه رستم، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، بنایی وسیع و مربوط به دوران اسلامی است. در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سر در ورودی، برج نگهبانی و ۱۵برج دفاعی است.

این قلعه بزرگ‌ترین قلعه دوران اسلامی در این منطقه و عظمت آن جنبه افسانه‌ای و نسبت دادن آن به نام آورترین شخصیت سیستان یعنی رستم شاهنامه است. مجموعه‌ای حدود ۱۵تپه مربوط به پیش از تاریخ نیز در این منطقه وجود دارد. باستان شناسان تعدادی سکه نقره مربوط به پوراندخت پادشاه ساسانی در این منطقه کشف کرده اند.

 این قلعه دوبار مورد استفاده قرار گرفته و آثار تعمیر و مرمت مکرر در همه جای آن نمودار است.

 قدیمی‌ترین تعمیر این قلعه مربوط به قرن اول میلادی است که که در زمان اشکانیان انجام شده است. یعنی همانهایی که در شرق به نام سکاها شناخته شده‌اند. اما مرمت مجدد قلعه به قرن سوم میلادی مربوط است که به اوایل دوره ساسانیان نزدیک می‌شود و اینگونه سبک معماری، نقاشی‌های دیواری و زینت‌کاری‌های آن هم تایید می‌شود.

این قلعه مشتمل است بر یک قصر و یک معبد و آن بنای سلطنتی است که می‌توان آن را به زمان پادشاه آن قلعه یعنی گندوفاز مرتبط دانست. عموم اهالی اکنون آنجا را قلعه رستم می‌نامند .

                  جزئیات بیشتر در ادامه مطلب

شهر دهانه غلامان تنها شهر هخامنشی

دهانه غلامان، شهری هخامنشی در سیستان است که با وجود اهمیت و جایگاه ویژه اش تاکنون کمتر از آن سخن به میان آمده است. 

    جای جای منطقه سیستان با توجه به تمدن کهن و دیرینه اش در نوع خود برای باستان شناسان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. 
    وجود ده ها و صدها اثر و محوطه تاریخی مهم از جمله شهرسوخته، کوه خواجه، زاهدان کهنه و دهانه غلامان با یادمان دوره هخامنشی به عنوان تنها شهر شناخته شده به معنای متعارف امروزی با اندیشه های منظم و سیستماتیک مذهبی گویای تمدن دیرینه در این گوشه از ایران است. 
    شهر دهانه غلامان در عهد هخامنشی و زمانی که در بستر هیرمند آب جریان داشت از اهمیت و عظمتی شگرف برخوردار بوده است. 
    محوطه باستانی دهانه غلامان تنها شهر هخامنشی محسوب می شود که در ۲ کیلومتری روستای قلعه نو از توابع شهرستان زهک روی تراسی به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر واقع شده است. 
    در این محوطه آثار و خرابه های بسیار زیادی از دوره های مختلف تاریخی دیده می شود که نشانگر وجود دوره های شکوفایی تمدن و فرهنگ در آن محل بوده است. 
    یک گروه ایتالیایی نخستین افرادی بودند که در ۱۳۴۴ تحقیقات و فعالیت باستان شناسی را در این محوطه آغاز کردند. 
    این گروه با کشف آثار و بقایای شهر و تحقیقات به این نتیجه رسید که این شهر مربوط به دوره هخامنشی است. 
    این شهر هخامنشی دارای بخش های مختلف شامل صنعتی، مسکونی، عمومی، مذهبی و بخش حاکم نشین است که از لحاظ مطالعات باستان شناختی، تاریخی و زمینه های گوناگون اهمیت زیادی دارد. 
    کارشناسان معتقدند دهانه غلامان تنها شهر باستانی است که ساختمان های آن بر اساس نقشه بنا شده و کل شهر با برنامه ریزی جامع و نقشه قبلی و نیز هدف خاص طراحی شده است. 
    بی گمان می توان گفت که دهانه غلامان تنها شهری از دوران هخامنشی است که در آن به روشنی می توان انواع خانه های شخصی مردم را درکنار ساختمان های دولتی، اجتماعی و مذهبی مشاهده کرد. 
    دهانه غلامان از نادرترین محوطه های باستانی فلات ایران بشمار می رود که اطلاعات مفیدی درباره آئین های پرستش را در خود جای داده است. 
    معماری رسمی هخامنشی و همچنین چگونگی تأثیرپذیری از معماری محلی و تأثیر از وضع آب و هوایی در ترکیب ساختمانی شهر در آن جمع شده است. 
    به اعتقاد کارشناسان، شهر دهانه غلامان عمر کوتاهی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال در سده های ششم و پنجم پیش از میلاد داشته و با توجه به این که نسبت به طراحی آن اهدافی خاص در نظر بوده از دیگر محوطه های باستانی متمایز است. 
    گرچه نام اصلی این شهر به طور قطع مشخص نشده اما پژوهش های کارشناسان و محققان نشان می دهد که دهانه غلامان مرکز سیاسی، اداری و اجتماعی در این منطقه محسوب می شده است. 
    همچنین با توجه به فقدان هرگونه شیء قابل توجه و تمیز و خالی بودن محوطه های حفاری شده در دهانه غلامان از بقایای سکونت می توان نتیجه گرفت که تخلیه شهر با نظم و ترتیب بوده و عامل خارجی در آن نقش نداشته است. 
    باستان شناسان تاکنون ۷ فصل در دهانه غلامان سیستان کاوش کرده اند که نتایج خوبی نیز از آن حاصل شده است. 
    کاوش در پادگان، شناسایی ساختمان های متعدد، معماری و تعیین حریم شهر بخشی از این فعالیت ها است. 
    کشف بزرگترین نقاشی دیواری متعلق به دوران هخامنشی روی یکی از دیواره های شهر دهانه غلامان اثری منحصربه فرد است که شاخص بودن این شهر تاریخی را نشان می دهد. 
    این نقاشی شخصی را نشان می داد که سوار بر ارابه در حال شکار گراز است. 
    هفتمین فصل کاوش در دهانه غلامان سیستان چندی قبل از سوی باستان شناسان کشور به سرپرستی دکتر سیدمنصور سیدسجادی در این محل انجام شد.
     
       
 روزنامه ایران، شماره 3740 به تاریخ 27/6/86، صفحه 18 (ایران زمین) 

دهانه غلامان حکومت بی برج و بارو

دهانه غلامان بازمانده شهری است که روزگاری مرکز اداری-سیاسی ساتراپی (والی‌نشین) زرنگ (زرنج) در شاهنشاهی هخامنشی بود.محل دهنه غلامان در حدود ۴۵ کیلومتری شهر زابل و دو کیلومتری روستای قلعه نو است. کاوشگاه دهنه غلامان در دههٔ ۱۹۶۰ توسط اومبرتواسکراتو از مؤسسهٔ ایتالیایی خاور میانه و دور کشف شد. این کاوشگاه ۱٫۵ کیلومتر درازا و ۸۰۰ متر پهنا دارد و در دلتای متروکه رود سنارود واقع شده‌است. در این محوطه تا کنون ۲۷ ساختمان شناسایی شده‌اند که تا مکانی بلند به نام قبر زردشت ادامه دارند.

کاوش‌ها نشان می‌دهد که این شهر در بخش شمال غرب خود یک نیایشگاه چهارگوش داشته که چهار برج دیده‌بانی دارد. برای ورود به این سازه تنها یک در، در ضلع جنوبی تعبیه شده‌است. در بخش شمال دهنه غلامان باستان‌شناسان ۱۲۰ اتاق در شمال و شرق و ۱۱۰ اتاق در جنوب، ۱۱ اتاق در جنوب کشف کرده‌اند.

 در سال ۱۳۸۶ خورشیدی قرار بود به تصمیم مقامات ایرانی مخزت یک سد در محوطه این کاوشگاه ساخته شود که به نابودی آن می‌انجامید. پیگیری استاندار و مسئولان استان سیستان و بلوچستان به تغییر مسیر سد و دور شدن حدود ۲۵۰ متری آن از حریم دهانه غلامان انجامید و بدین ترتیب این کاوشگاه از نابودی نجات یافت.

خرابه‌ها و آثار بناهای این شهر در محوطه‌ای به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر واقع شده‌است.این شهر را باستان شناسان ایتالیایی در سال ۱۹۶۰ میلادی کشف و از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۵ میلادی این محل را حفاری کردند. دهانه غلامان دارای ساختمان‌های بزرگ عمومی، معبد، محله‌های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله‌های نظامی و صنعتی می‌باشد. این شهر تنها مکان باستانی دوران هخامنشیان است که حاکمیت ایران را بر نواحی شرقی به خوبی نشان می‌دهد.

در کتیبه‌های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم از این شهر به نام «زرک» یا «زرنکای» یاد شده‌است.

با توجه به وزش بادهای معروف ۱۲۰ روزه سیستان که همواره از شمال غرب به جنوب شرق می‌وزد.درهای ورودی کلیه خانه‌ها ی این شهر در ضلع جنوبی ساختمان قرار دارد.این شهر دارای برج و بارو نمی‌باشد که در حقیقت ثبات امنیت در آن روزگار را بیان می‌کند. باستان شناسان، یکی از عوامل اصلی متروک شدن این شهر را، خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه هیرمند می‌دانند.

اولین انیمیشن جهان

 

اولین «انیمیشن» دنیا در شهر سوخته در نزدیکی شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان که بهشت باستان‌شناسان نامیده می‌شود، کشف شد. البته این شیء در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود و اگر سری به این موزه بزنید این شیء باقی مانده از تمدن قدیم ایرانیان را می‌بینید.

شهرسوخته با 150 هکتار وسعت در 55 کیلومترى زابل درحاشیه جاده زابل- زاهدان واقع و با قدمتی پنج‌هزار ساله یکی از شگفتی‌های تاریخ ایران و بهشت باستان‌شناسان نامیده می‌شود. این شهر پنج هزار سال پیش، کلان شهری در اوج تمدن و پیشرفت در هنر و صنعت بوده اما هنوز هیچ کس نام اصلی و دلیل از میان رفتن آن شهر را نمی‌داند. باستان‌شناسان حدس می‌زنند وقوع یک آتش‌سوزی مهیب یا تغییر مسیر رودخانه هیرمند، سبب متروک شدن این شهر شده‌است.

هنرمند نقاشی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در پنج حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می‌کند. از این جام برای نوشیدن استفاده می‌شده است. ارتفاع این جام 10سانتیمتر و دهانه آن 8هشت سانتیمتر قطر دارد و روی یک پایه استوار شده است. 

تاکنون در دوره‌های پیش از تاریخ چنین تصاویری دیده نشده و برای اولین بار این تصویر در شهر سوخته پیدا شده است. در بسیاری از ظروف اشکالی را می‌بینیم که تنها تکرار شده‌اند اما حرکتی در آنها دیده نمی‌شود.
 
تحقیقات نشان داد که این نقش، قدیمی‌ترین ایده هنرمندان باستان برای ارائه تصویر متحرک و به تعبیر امروزی «انیمیشن» است.

سیستان گهواره تمدن

مردم سیستان از نژاد آریایی و زبانشان در ایران بیشتر فارسی با گویش سیستانی (زاولی) که یکی از شاخه های زبان فارسی است می باشد.

اکثریت جمعیت سیستان را شیعه دوازده امامی تشکیل میدهد . شیعیان سیستان در زمینه مذهبی افتخاراتی در مورد پایبندی به مذهب حقه شیعه دارند، خصوصا سب نکردن امام اول شیعیان جهان امام علی ع در دوران بنی امیه لعنه الله علیه که با وجود همه فشارهاحاضر به توهین به مقام آن امام بزرگوار نشدند. کمتر از ۴٪ جمعیت سیستان را بلوچ های اهل سنت تشکیل می دهند. زندگی اکثریت مردم سیستان کشاورزی و دامداری می‌باشد.

فردوسی متون، داستان‌ها و قصه‌های تاریخی شاهنامه خود را از سرزمین نیمروز (سیستان) و قهرمانان آن را از این خطه انتخاب کرده‌است.

یعقوب لیث صفاری که از سیستان بود در ماندگاری زبان فارسی نقش مهمی ایفا کرد.